ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

"...η εγγύηση ότι δεν θα πεθάνουμε της πείνας παρέχεται με τίμημα τον κίνδυνο να πεθάνουμε από ανία".

Γερο Ραούλ, ούτε κι αυτό. Ούτε κι από την πείνα δεν μας εγγυώνται πια. Και η ανία έγινε προνόμιο λίγων. Εμείς καθόλου δεν θα πλήξουμε. Η κόλαση είναι απρόβλεπτη.

Από χωριά και μικρές πόλεις ήρθαμε. Σπίτια χωρίς ηλεκτρικό, χώμα κι ασβέστης. Εκεί η Ιστορία ήταν απούσα, τίποτα δεν συνέβαινε. Κι ύστερα στη μεγάλη πόλη, εκεί που όλα συμβαίνουν σε αφθονία. Προλάβαμε να τα δούμε όλα να συμβαίνουν, μέχρι κι αυτά που δεν τα περιμέναμε ποτέ. Στις μέρες μας.

Λέγαμε -είμασταν νέοι ακόμα τότε- πως θα αλλάξουμε τον κόσμο. Κι αν δεν το καταφέρουμε, λέγαμε, αλλάζοντας τις σχέσεις μας θα είναι σαν να τον αλλάζουμε. Δεν πετύχαμε πολλά, είναι αλήθεια. Μόνο ένα μικρόκοσμο χωρίς μεσολαβήσεις, να αναπνέουμε κάπως. Ύστερα ήρθαν οι τράπεζες κι οι εφορίες και δηλητηρίασαν με έγνοιες την αγάπη για ζωή και διέλυσαν τον ευάλωτο μικρό μας κόσμο μαζί με τον μεγάλο. Και ενηλικιωθήκαμε απότομα.

Δεν είμασταν για τα πολλά. Τα λίγα μας αρκούσαν. Να έχουμε μια δουλειά, κι ύστερα να μας μένει χρόνος και δύναμη για τους ανθρώπους μας κι όσα αγαπάμε. Για λίγο, το μπορέσαμε. Ύστερα πάει χάθηκε κι αυτό, καπνός. Η αγάπη, λαβωμένη, αντέχει ακόμα. Ψάχνει το δρόμο για τον άλλο μέσα στη μαυρίλα και πότε πότε τον αγγίζει.

Οι περισσότεροι από εμάς έφτιαξαν οικογένεια. Κι είπαμε, να, τα παιδιά μας, αυτά θα ζήσουνε καλύτερα κι ίσως να αλλάξουνε τον κόσμο. Μεγάλωσαν. Τώρα που είναι μεγάλα, τα βλέπουμε να φεύγουν για μακρυά. Κι αντί να τα κρατήσουμε τους λέμε φύγε, για το καλό σου είναι, φύγε, και στρέφουμε αλλού τα μάτια.

Οι δικοί μας γέρασαν κι αρρώστησαν. Τους πήραμε κοντά μας να έχουν ως το τέλος την αγάπη μας. Για το κράτος ήταν άχρηστοι. Ποιος θα νοιαστεί για έναν άχρηστο; Τους χάσαμε μετά. Δεν ξέρω τι σκεφτόντουσαν για τη ζωή όταν έφευγαν. Λυπόντουσαν ή ένοιωθαν λυτρωμένοι;

Νοιώθαμε την πατρίδα σαν το σπίτι μας. Όμορφο σπίτι. Τα νησιά, η θάλασσα, τα βουνά, οι άνθρωποι. Η μήτρα από όπου δεν θα βγαίναμε ποτέ. Ύστερα έγινε η μητριά μας. Που μας μισεί και εκδικείται για κάθε στάλα αγάπης που της δείξαμε και ξεπουλιέται στους νταβατζήδες.

Όλοι ξέρουμε τι έχει γίνει αυτά τα χρόνια. Ξεκίνησαν κάπως μακρυά μας κι έφτασαν δίπλα ή μέσα στα σπίτια μας. Αυτοκτονίες, φτώχεια κι εξαθλίωση, πείνα, ταπείνωση, φόβος, βία.

Κανείς δεν έχει πια τη δικαιολογία ότι δεν ξέρει. Μπορώ να καταλάβω όσους φοβούνται. Τους άλλους όμως, αυτούς που λένε ναι με θράσος, γιατί το θέλουν, γιατί έτσι πρέπει, από ιδεολογία, από συμφέρον, από κυνισμό, αυτούς δεν θα μπορέσω να τους συγχωρήσω.