«Μια βιογραφία της κοινωνίας σε κοίλο κάτοπτρο μέσα στο οποίο παρατηρούνται οι παραμορφώσεις της»
Γράφει η Ελένη Πριοβόλου // *
Μανώλης Λυδάκης: «Το Ανέκφραστο», Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Με το προλογικό του κείμενο ακόμα ο Μανώλης Λυδάκης, προϊδεάζει τον αναγνώστη για την αγωνία της γραφής.
«Να αποθηκευτούν οι αλλαγές; Ας αποθηκευτούν. Έστω να πάρω μια αναβολή. Πριν το θηρίο με κάνει μια μπουκιά»….
Και είναι όντως έμπλεες αγωνίας οι ιστορίες της συλλογής. Άχρονες και άτοπες φαινομενικά, αφήνουν στον αναγνώστη ελευθερία της οικειοποίησης του τόπου και του χρόνου, συνεπώς και της συμμετοχής σαν δρώμενο υποκείμενο ή παρατηρητής.
Κάθε ιστορία περιστρέφεται γύρω από ένα γεγονός, έναν ήρωα ή ήρωες, μια απουσία, μια μνήμη, ένα πένθος. Σύνθετη γραφή και εξαιρετικά δουλεμένη. Δεν στέκεται στην περιγραφή αλλά γράφει για σκέψεις, συναισθήματα, εναγώνιες καταστάσεις σε μια μεταξύ τους αλληλεπίδραση.
Η κάθε ιστορία έχει δράση και εξέλιξη. Η πλοκή κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον, επειδή κορυφώνεται σταδιακά και φτάνει σε ένα αναπάντεχο τέλος που είναι συνάμα και μια λύση που φέρει την κάθαρση, χωρίς να φανερώνεται η προσωπική κρίση ή το σχόλιο του συγγραφέα. Και τούτο γίνεται αντιληπτό, από το πρώτο διήγημα με τον τίτλο «Μαρία».
Στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι ο «απών» είναι έντονα παρών, όπως είναι παρούσα και η αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου στο διήγημα «Η Πλατεία, Το Παγκάκι, Ο Τοίχος».
«Μόνη μου επιθυμία και έγνοια είναι να μπορούμε να κοιτάμε αδιάσπαστοι τους τοίχους μας, εγώ και εκείνη η γυναίκα. Έστω και με το φόβο πως ίσως κάποτε στραφούμε και αντικρύσουμε ο ένας τον άλλον».
Στο αριστουργηματικό «τριάντα λεπτά», η ατομική ενοχή συνδέεται με τη συλλογική, ενώ στο διήγημα «Αν έρθεις στην κηδεία μου, θα έρθω στη δική Σου», περιγράφεται με τρόπο σκωπτικό το χρονικό μιας προαναγγελθείσας αυτοχειρίας. Στο σπαρακτικό διήγημα «Ο Πάρης» η έννοια του αισθάνομαι εξαφανίζει εντελώς την πλοκή, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο στον αφηγηματικό λόγο. Όμως ο Μανώλης Λυδάκης το πετυχαίνει παρασύροντας τον αναγνώστη από την δημιουργία της εικόνας στην οδύνη του συναισθήματος.
«Τον πήρε από το χέρι και βάδισαν μαζί στο φως που έλουζε εκτυφλωτικά τα κυπαρίσσια. Πίσω, ακολουθούσαν σε πομπή, τα αδέλφια της και οι άλλες σκιές».
Μέσα στην συλλογή «Το Ανέκφραστο», ο αναγνώστης δεν θα βρει ηθικά διδάγματα ούτε παραινέσεις. Πρόκειται για μια βιογραφία της κοινωνίας σε κοίλο κάτοπτρο μέσα στο οποίο παρατηρούνται οι παραμορφώσεις της. Ο θάνατος ως νομοτέλεια βρίσκεται πανταχού παρών, αδιόρατος αλλά καταλυτικός στο τέλος. Και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτός που φέρνει και την κάθαρση. Στη ζωή ανοίγει σιγά σιγά μια χαραμάδα που γίνεται η Άβυσσος της Ασκητικής του Καζαντζάκη.
«…Στην αρχή ήταν μια αδιόρατη ρωγμή που παρατήρησα εντελώς τυχαία, όταν ένα κέρμα κύλισε από την τσέπη μου κι εξαφανίστηκε. Έσκυψα να το ψάξω και την είδα. Δεν ανησύχησα τότε. Όμως σταδιακά η ρωγμή διευρύνθηκε κι έφτασε τώρα να είναι ένας απότομος γκρεμός που η απέναντι πλευρά όλο ξεμακραίνει και ο πάτος του δεν φαίνεται…»
Διαβάζοντας την συλλογή διηγημάτων αποκόμισα την αίσθηση πως η πραγματικότητα και ο ονειρικός κόσμος είναι ένα και το αυτό. Ενώ αφηγείται σκληρές και θλιβερές καταστάσεις- συχνά με σαρκασμό- εν τούτοις η θλιβή περιέχει την απαλοσύνη του ποιητικού γίγνεσθαι και ως εκ τούτου μεταφέρει στον αναγνώστη τον γλυκασμό της.
«Πέφτει το βράδυ. Το βράδυ τα καρπούζια είναι κάπως μελαγχολικά, δεν κάνουν δίχως ήλιο, να το ξέρετε…..»
Κλείνω εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η συλλογή διηγημάτων του Μανώλη Λυδάκη με τίτλο «Το Ανέκφραστο», θα καταγραφεί στην σύγχρονη γραμματεία μας.
* Η Ελένη Πριοβόλου είναι Συγγραφέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου